Προλογίζω με κομμάτι ανάλυσης ενός κειμένου, που γράφτηκε περίπου τον Απρίλιο του 2015, εν μέσω του πανηγυρικού κλίματος για τις διαπραγματεύσεις του ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ
Κάθε στάδιο του καπιταλισμού είχε τη δική του διαλεκτική κεφαλαίου-κράτους, και αν το έθνος-κράτος αναδύεται μαζί με την πολιτική εξουσία της αστικής τάξης, περνά μέσα από διάφορες ιστορικές μορφές, απαντώντας κάθε φορά στις καπιταλιστικές αντιφάσεις, με πρώτη και κύρια την ταξική πάλη.
Ο καπιταλισμός της εποχής των Μαρξ-Ένγκελς, στο προμονοπωλιακό του στάδιο (και υπό βρετανική ηγεμονία) συνυφαίνεται με το πρότυπο φιλελεύθερο Κράτος (από τις πρώτες αστικές επαναστάσεις μέχρι περίπου 1870-πρώτη βιομηχανική επανάσταση). Ο καπιταλισμός της εποχής του Λένιν, ο λεγόμενος «ιμπεριαλισμός» (που εμφανίζεται το 1870-1930 περίπου, με τη δεύτερη βιομηχανική επανάσταση, και διαρκεί μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970),συνυφαίνεται με ένα πατερναλιστικό Κράτος που εξαπολύει πολέμους στο εξωτερικό και ταυτόχρονα εφαρμόζει προστατευτικές (βλ. κυρίως κεϋνσιανές) πολιτικές στο εσωτερικό (υπό την ηγεμονία της αμερικανικής αστική τάξης). Με κριτήριο τις εξελίξεις στον πυρήνα του κεφαλαιοκρατικού συστήματος, περνάμε από τον φιλελεύθερο καπιταλισμό στον κρατικομονοπωλιακό καπιταλισμό, άρα και από ένα «φιλελεύθερο» σε ένα «παρεμβατικό» αστικό έθνος-κράτος.
Η τομή του ολοκληρωτικού καπιταλισμού, αίροντας διαλεκτικά το παρελθόν του, δεν μπορεί παρά να σημαίνει την ανάδυση ενός αστικού κράτους νέου τύπου, μέσα σε συνθήκες αδύνατης επιστροφής του έθνους-κράτους τόσο στο φιλελεύθερο όσο και στο (κεϋνσιανό) παρεμβατικό πρότυπο. Το Ε.Κ.Α είναι μια ζωντανή αντίφαση στον ίδιο τον πυρήνα της ύπαρξής του (αντίστοιχη συναντάμε στο «Επιχειρηματικό Πανεπιστήμιο»), αφού, ως Κράτος, δεν είναι Επιχείρηση, και ταυτόχρονα πρέπει να λειτουργεί σαν Επιχείρηση και προς όφελος των Επιχειρήσεων (που δεν είναι σήμερα κυρίαρχα εργοστάσια, αλλά οργανωμένα συμπλέγματα υλικών/άυλων περιουσιακών στοιχείων και πολλαπλών κερδοφόρων δραστηριοτήτων). Το Ε.Κ.Α εκφράζει :
(α) μια νέα ποιοτική τομή στη σχέση εθνοκρατικής συγκρότησης-διεθνοποίησης του κεφαλαίου (η λεγόμενη «Παγκοσμιοποίηση»), τομή δηλαδή, στη διαλεκτική Κεφαλαίου-Κράτους που φτάνει σήμερα, στις καπιταλιστικές ολοκληρώσεις (ΠΟΕ, ΟΟΣΑ, Ε.Ε, ΝΑFTA, APEC, MERCOSUR, BRICS, Ευρασιατική Ένωση κ.ά.) σε βαθμό παροξυσμικής αντίφασης, πρώτα και κύρια στη «Γηραιά Ήπειρο»
(β) ένα ποιοτικά διαφορετικό ταξικό συσχετισμό. Με την ενσωμάτωση των νέων κοινωνικών κινημάτων, από το γαλλικό Μάη ως τη Γερμανία και τις ΗΠΑ, από τους αντιαποικιοκρατικούς αγώνες ως τη συντριβή του ιταλικού εργατισμού, η νεοφιλελεύθερη/νεοσυντηρητική αντεπανάσταση, που ξεκίνησε την περίοδο 1970-1990, και η κατάρρευση της Ε.Σ.Σ.Δ άνοιξαν χώρο τόσο για τη παγκόσμια εξάπλωση του Κεφαλαίου όσο και για το ψαλίδισμα των κοινωνικών παροχών στη Δύση. Αυτές οι ήττες και η ιστορική περίοδος που σφραγίστηκε από το Τέλος της Ιστορίας του Fukujama και το There is no Alternative της Thatcher, σήμαιναν ότι για πρώτη φορά στην Ιστορία, στο στάδιο του ολοκληρωτικού καπιταλισμού, το Κεφάλαιο είχε κυριαρχήσει ολοκληρωτικά πάνω σε όλους τους άλλους τρόπους παραγωγής και όλες τις μεγάλες αντίπαλες κοινωνικές δυνάμεις (όπως δεν συνέβαινε την εποχή του Μαρξ και του Λένιν με τις φεουδαρχικές Αυτοκρατορίες κι αργότερα το αντίπαλο δέος του «υπαρκτού σοσιαλισμού»). Μια νέα περίοδος ανοίχτηκε και σήμερα μορφοποιείται.
(γ) μια ποιοτικά διαφορετική διαλεκτική παραγωγικών δυνάμεων-παραγωγικών σχέσεων, με την τρίτη βιομηχανική-πληροφορική επανάσταση, την τριτογενοποίηση και τη διεθνοποίηση της παραγωγής (τομέας υπηρεσιών, πολυεθνικά-πολυκλαδικά μονοπώλια) αλλά και τις νέες σχέσεις παραγωγής, διανομής, ανταλλαγής, κατανάλωσης και αναπαραγωγής του κεφαλαίου (με πιο σημαντικές τις νέες σχέσεις εργασίας και μορφές εκμετάλλευσης)
(δ) μια ποιοτικά διαφορετική σχέση οικονομίας-κράτους και δημοσίου-ιδιωτικού, με την επικράτηση της επιχειρηματικής λογικής στη διοίκηση του κράτους (π.χ. «νέο δημόσιο management»), με τις ιδιωτικοποιήσεις και τις επιχειρηματικές συμπράξεις ιδιωτικού-δημοσίου τομέα, με την μεγαλύτερη από ποτέ εξάρτηση της πολιτικής από το Κεφάλαιο, και άρα την αποϊδεολογικοποίηση του πολιτικού συστήματος και την αποπολιτικοποίηση και των πολιτών. Σημασία δεν έχουν πια οι «ιδεολογίες» αλλά η τεχνοκρατική διαχείριση δεδομένων στο σύγχρονο γεωστρατηγικό περιβάλλον. Σε αυτό το πλαίσιο, το Επιχειρηματικό Κράτος δεν «αποσύρεται» γενικά και αόριστα από την οικονομική δραστηριότητα. Παρεμβαίνει αποφασιστικά στην κατασκευή ευνοϊκών συνθηκών για τις καπιταλιστικές σχέσεις (παροχή κινήτρων, υποδομών, χρηματοδότηση έρευνας, φορολογική, νομισματική, δημοσιονομική, μισθολογική πολιτική, ελαστικοποίηση σχέσεων εργασίας και εμπορευματοποίηση τομέων της κοινωνικής ζωής)
(ε) μια ποιοτικά διαφορετική άρθρωση της εξουσίας στο εσωτερικό και το εξωτερικό με το δόγμα Άμυνας/Ασφάλειας:
-Σε (δια)κρατικό επίπεδο , ο άξονας κέντρο-άκρα υπερβαίνει τον παραδοσιακό άξονα αριστερά-δεξιά αλλά και τη διάκρισηεσωτερικού και εξωτερικού φίλου/εχθρού. Το δόγμα Νόμος και Τάξη αποτελεί την μεταϊδεολογική συμφωνία όλου του «συνταγματικού τόξου» στη διαρκή του άμυνα απέναντι σε όσους το αποσταθεροποιούν είτε «από μέσα» είτε «απ’ έξω»(τρομοκράτες, κομμουνιστές, τζιχαντιστές, μετανάστες, απεργούς, εγκληματίες). Μόνο ως πολιτικά σταθερό μπορεί να είναι το καπιταλιστικό σύστημα οικονομικά και πολεμικά ανταγωνιστικό. Άλλωστε το «εξωοικονομικό» κριτήριο της πολιτικής σταθερότητας είναι κορυφαίος δείκτης σε όλες τις μετρήσεις διεθνούς ανταγωνιστικότητας. Για το σκοπό αυτό της μεταϊδεολογικής κεντρώας πολιτικής σταθερότητας, η εσωτερική αστυνόμευση και ο στρατός ενοποιούνται (βλ. στρατιωτικές ασκήσεις καταστολής πλήθους) και η στρατιωτικοποίηση, ως παραδειγματική αρχή, διαπερνά όλες τις σφαίρες τη ζωής (από τους μισθοφόρους των «ειρηνευτικών αποστολών» ως τους μετανάστες στη βιομηχανική και γεωργική παραγωγή και από τους υπαλλήλους γραφείου μέχρι τους καταναλωτές των κυριακάτικων «εκπτώσεων»). Εξάλλου, η ίδια η Ε.Ε. των «εταίρων» το περιγράφει καθαρά: «η ασφάλεια είναι πρώτη προϋπόθεση για την ανάπτυξη» (στο «νέο δημόσιο management που ήδη αναφέραμε, προστίθεται το «disaster management» ως τρόπος διακυβέρνησης), αφού εγγυάται την ομαλή ανα-παραγωγή και τη μελλοντική κερδοφορία της σημερινής οικονομικής βάσης.
-Σε επίπεδο ατόμων, ο σύγχρονος άνθρωπος, για να είναι αποδοτικός «επιχειρηματίας του εαυτού» του, αυτό-πειθαρχείται και αυτό-εντατικοποιείται σε μια ζωή γεμάτη αγωνία, εξετάσεις, αξιολογήσεις και επανακαταρτίσεις. Για να αντεπεξέλθει, ενσωματώνει ο ίδιος το δόγμα Άμυνα-Ασφάλεια: φόβος και άμυνα απέναντι στους εχθρούς ανταγωνιστές, που απειλούν τη δουλειά και την ειρήνη του, απαίτηση για κρατικά εγγυημένη ασφάλεια απέναντί τους (τους μετανάστες, τους λιγότερο παραγωγικούς συναδέλφους, τους απεργούς που κλείνουν το δρόμο κλπ).
Η τομή του ολοκληρωτικού καπιταλισμού και η ανάλυση του Ε.Κ.Α μας επιτρέπουν όχι απλώς να είμαστε βέβαιοι για τον(κεντροαριστερό) αστικό χαρακτήρα του ΣΥΡΙΖΑ[1], αλλά και να εντοπίζουμε τις αντικειμενικά ισχυρές τάσεις συστημικής ενσωμάτωσης της υπόλοιπης Αριστεράς, όπως έγινε στην Ευρώπη και το δυτικό κόσμο από το 1970-1990 μέχρι σήμερα. Ανάμεσα στις συμπληγάδες του φορολογικού ανταγωνισμού (διεθνής κινητικότητα του κεφαλαίου και μείωση των φόρων για επιχειρήσεις, φορολογικοί παράδεισοι και άλλες διευκολύνσεις) και των ελλειμμάτων (δημοσιονομικών ή εμπορικών) που οδηγούν στον υπερδανεισμό των αστικών κρατών, ό,τι απομένει από το περίφημο Κράτος Πρόνοιας, ό,τι έχει να υποσχεθεί αυτή η παρηκμασμένη (νέα) «σοσιαλδημοκρατία», δεν είναι παρά μια πολιτική επιδομάτων και ελάχιστων παροχών, στο πλαίσιο και τη λογική, (τί παράξενο!) μιας ελάχιστης εγγυημένης Ασφάλειας - ό,τι οι νεοφιλελεύθεροι στοχαστές ονομάζουν Δίκτυ Κοινωνικής Ασφάλειας (society safety net)[2] και εγγυάται την πολύτιμη για την άρχουσα τάξη κοινωνική συνοχή.
Η Ασφάλεια αποκτά ένα πολυδιάστατο οικονομικό, πολεμολογικό, ανθρωπολογικό-ψυχολογικό, μεταπολιτικό-μεταϊδεολογικό και κοινωνικοπολιτικό περιεχόμενο. Είχε δίκιο ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης όταν έλεγε, πριν τις δημοτικές εκλογές, ότι «η Ασφάλεια δεν είναι ούτε δεξιά ούτε αριστερή»[3], απευθυνόμενος στον μέσο νοικοκυραίο, αλλά και στον κυνικό φοιτητή ή αγανακτισμένο που καλεί τα ΜΑΤ να καθαρίσουν τον τόπο.
[1] Το New Deal για το οποίο μίλησε ο Βαρουφάκης, δεν θα μπορούσε να είναι ένα New Deal αλά Roosevelt, παρά μόνο ένα «New Deal» αλά Blair, με πολλά μικρά «πακέτα σωτηρίας» για την ανεργία: απλήρωτης ή υπο-αμειβόμενης εργασίας. Σε πολλά μας θυμίζει ο ΣΥΡΙΖΑ τη «νέα σοσιαλδημοκρατία» του «3ου Δρόμου», των «Εργατικών» της Αγγλίας (θυμόμαστε άραγε τον Miliband πλάι στον Πουλαντζά;) ή των δημοκρατικών του Clinton στις ΗΠΑ. Πότε οι «διαφορετικές καταβολές» εμπόδισαν τα ευρωκομμουνιστικά ρεύματα να εκπληρώσουν τον ιστορικό τους ρόλο εκπροσωπώντας τις αστικές τάξεις των χωρών τους, πουλώντας ελπίδες στις υποτελείς τάξεις, παίρνοντας ως αντάλλαγμα ταξική ειρήνη και υπομονή; Κάθε άλλο, οι «αριστερές καταβολές» βοήθησαν όλα αυτά τα κόμματα να χτίσουν μια αστική ηγεμονία νέου τύπου.
[2] Γράφει, για παράδειγμα, ο πατριάρχης του νεοφιλελευθερισμού, F.Α.Hayek, προκαλώντας αμηχανία σε όσους πανηγυρίζουν για τα υποτιθέμενα «αριστερά» μέτρα του ΣΥΡΙΖΑ: «Δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο σε μία ελεύθερη κοινωνία η κυβέρνηση να μην διασφαλίζει σε όλους προστασία από τις στερήσεις με τη μορφή ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος ή ένα επίπεδο διαβίωσης κάτω από το οποίο κανείς να μη χρειάζεται να κατέβει. Η υιοθέτηση ενός είδους ασφάλισης για περιπτώσεις ακραίων αντιξοοτήτων ενδέχεται να λειτουργεί προς το συμφέρον όλων». F.A.Hayek (1982). Law, Legislation and Liberty vol.2. University of Chicago Press. σελ. 87.
ΚΕΙΜΕΝΑ (ενδεικτικά)
Marianna Mazuccato, Το Επιχειρηματικό Κράτος
Ο Michel Foucault και το Επιχειρηματικό Κράτος
Kράτος και νέο δημόσιο management
Ζητήματα σχετικής αυτονομίας του μετακευνσιανού κράτους
Καταπονημένες Μηχανές (βλ. για το ''ανταγωνιστικό κράτος'')
Towards a Schumpeterian Workfare State? Preliminary Remarks on Post-Fordist Political Economy
Δημοσιεύτηκε 31st August από τον χρήστη Ονειρμός
http://bestimmung.blogspot.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου